ترکیبات سکنجبین چیست؟ ترکیبات، خواص و نحوه مصرف در طب سنتی
ترکیبات سکنجبین چیست؟ خواص و نحوه مصرف در طب سنتی
ترکیبات سکنجبین چیست؟ سکنجبین (به عربی: سُکنجبین) یکی از نوشیدنیهای سنتی و پرکاربرد ایرانی است که ریشه در طب ایرانی دارد. این نوشیدنی از ترکیب سرکه و شیرینکننده طبیعی مثل عسل یا شکر تهیه میشود و بسته به مواد افزودنی، خواص درمانی مختلفی دارد.
ریشه واژه سکنجبین
کلمهی «سکنجبین» از فارسی میانه گرفته شده و ترکیبی است از:
- سِکّ: به معنی سرکه
- اَنجُبین: به معنی عسل
در مجموع، سِکّ + اَنجُبین = سکنجبین
یعنی «سرکهانگبین» یا «سرکه و عسل».
ترکیبات اصلی سکنجبین
ترکیبات سکنجبین چیست؟ سکنجبین میتواند بهصورت ساده یا ترکیبی تهیه شود. مواد پایه عبارتاند از:
- سرکه انگور طبیعی
- عسل طبیعی یا شکر سفید یا قهوهای
- نعناع تازه در نسخههای رایج
در برخی نسخههای خاص، مواد زیر نیز به آن افزوده میشود:
- گل سرخ
- زعفران
- کاسنی
- برگ بنفشه
- خیار
- کاهو
خواص سکنجبین در طب سنتی ایرانی
| خاصیت | توضیحات |
| تقویت قلب و مغز | در ترکیب با گل سرخ یا زعفران، برای آرامش اعصاب مفید است. |
| تصفیه کبد و صفرا | ترکیب سرکه و نعناع به پاکسازی کبد کمک میکند. |
| کاهش حرارت بدن | مناسب برای رفع عطش و گرمای داخلی، مخصوصاً در تابستان. |
| اشتهاآور و گواراکننده | مصرف قبل یا همراه غذا به هضم بهتر کمک میکند. |
| ملین و رفع یبوست خفیف | بهویژه اگر با کاسنی یا گل بنفشه مصرف شود. |
نحوه مصرف سکنجبین
۱. شربت سکنجبین:
چند قاشق از سکنجبین را با آب سرد و یخ مخلوط کنید تا یک نوشیدنی خنک و گوارا داشته باشید.
۲. سکنجبین و کاهو:
این ترکیب مشهور سنتی، بهویژه در فصل بهار، برای پاکسازی بدن و رفع حرارت بسیار توصیه میشود.
۳. مصرف دارویی:
در طب سنتی، نسخههای خاصی از انواع سکنجبین مانند:
- سکنجبین رمانی (با انار)
- سکنجبین کاسنی
- سکنجبین سفرجلی
برای درمان بیماریهای خاص بهصورت تجویزی مصرف میشود.
انواع سکنجبینهای دارویی در طب سنتی ایرانی | ترکیبات و خواص درمانی
ترکیبات سکنجبین چیست؟ سکنجبین فقط یک نوشیدنی تابستانی ساده نیست، بلکه در طب ایرانی نوعی داروی غذایی محسوب میشود. با افزودن گیاهان دارویی مختلف به پایهی اصلی سکنجبین (سرکه + شیرینکننده)، میتوان نسخههای درمانی هدفمندی تهیه کرد.
در ادامه فهرستی از مهمترین انواع سکنجبین دارویی، ترکیبات آنها و خواص درمانیشان ارائه شده است.
فهرست سکنجبینهای دارویی و خواص آنها
| نام سکنجبین | ترکیبات اصلی | خواص و کاربردهای درمانی |
| سکنجبین ساده | سرکه + عسل یا شکر | تعدیل حرارت، تقویت معده، کاهش صفرا |
| سکنجبین نعناعی | سرکه + شکر + نعناع | کاهش حرارت و عطش، ضد تهوع، بهبود عملکرد معده |
| سکنجبین کاسنی | سکنجبین ساده + عصاره کاسنی | پاکسازی کبد، رفع صفرای کبد، کاهش حرارت |
| سکنجبین گل سرخ | سکنجبین ساده + گل محمدی | تقویت قلب و اعصاب، ضد اضطراب، نشاطآور |
| سکنجبین رمانی (اناری) | سکنجبین + آب انار ترش | کنترل حرارت و صفرا، مفید در اسهال صفراوی |
| سکنجبین سفرجلی | سکنجبین + عصاره به یا بهدانه | تقویت قلب و معده، رفع تهوع، قابض ملایم |
| سکنجبین زعفرانی | سکنجبین + زعفران | تقویت قلب و مغز، نشاطآور، ضد سودا |
| سکنجبین خیار | سکنجبین + آب خیار تازه | خنککننده قوی، رفع عطش، مناسب گرمای تابستان |
| سکنجبین عنابی | سکنجبین + جوشانده عناب | تصفیه خون، مفید در جوش و کهیر، آرامبخش |
| سکنجبین سیب | سکنجبین + عصاره سیب | تقویت قلب، خنککننده، ملین لطیف |
| سکنجبین صندل | سکنجبین + صندل سفید | کاهش حرارت قلب و مغز، رفع بیخوابی و تپش قلب |
| سکنجبین رازیانه | سکنجبین + رازیانه | تقویت معده و کبد، ضد نفخ، بهبود هضم غذا |
نکات مهم درباره مصرف سکنجبین دارویی
طبع سکنجبین
- بسته به ترکیبات افزودهشده، طبع سکنجبین میتواند سرد، گرم یا معتدل باشد.
- برای افراد با طبع گرم، سکنجبین نعناعی یا خیار مناسبتر است.
- برای افراد با طبع سرد، سکنجبین زعفرانی یا گل سرخ مفیدتر خواهد بود.
موارد احتیاط در مصرف
- افراد دارای معده ضعیف، زخم معده یا روده، یا ضعف اعصاب باید با مشورت پزشک سنتی از سکنجبین استفاده کنند.
- زیادهروی در مصرف برخی سکنجبینها ممکن است باعث نفخ یا اختلال گوارشی شود.
میزان و زمان مصرف
- توصیه عمومی: روزانه ۱ تا ۳ لیوان بهصورت رقیقشده در آب خنک
- بهتر است با فاصله از وعدههای غذایی (مثلاً یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا) مصرف شود.
